18 شهريور 1389 / 29 رمضان 1431 / 9 سپتامبر 2010


 

 
«جلال آل احمد» نويسنده، منتقد و نظريه پرداز سياسي - اجتماعي معاصر در« اَساِلم» در گذشت . آل احمد معلمي پرتلاش بود و در سالهاي پر آشوب جنگ جهاني دوم به عرصه سياست وارد شد و در نهضت ملي شدن صنعت نفت شركت فعال داشت . وي از سال 1332شمسي با جديت بيشتري به تحقيق ، تاليف و تعليم رداخت و از اين پس مقالات انتقادي و داستانهاي كوتاهش را نوشت . آنچه مورد توجه آل احمد قرار داشت تضاد اصلي بنيادهاي سنتي اجتماع بود با آنچه بنام تحول و ترقي دررژيم پهلوي تبليغ مي شد . از اين رو براي احرازهويت ملي ، كتاب غربزدگي را در سال 1341 شمسي منتشر كرد. خسي درميقات ؛ ديگر اثر آل احمد و سوغات سفرحج اوست. وي مهمترين آراء مذهبي و سياسي و اجتماعي خود رادر كتاب ديگري بنام درخدمت و خيانت روشنفكران گردآورده است . اما هنر برجسته آل احمد داستان نويسي است كه در اين زمينه سبك و شيوه اي خاص داشت. او زبان محاوره رابسيار دقيق و بجا به كار مي برد و در گنجاندن نكات اجتماعي و سياسي در داستان توانايي تمام داشت . آل احمد تشيع را نوعي نهضت مبارزه ميدانست و انتظار و اجتهاد را دو نقطه اوج تشيع مي خواند.
 
علي نقي وزيري در سال 1266 به دنيا آمد و از چهارده سالگي با موسيقي آشنا شد. وي در 31 سالگي به مدت 5 سال در پاريس و برلين به تحصيل و تجربه در علوم متعارف موسيقي غرب پرداخت. وزيري در 1302 كه به ايران بازگشت، مدرسه عالي موسيقي را تأسيس كرد و به چاپ كتاب‏هاي متعدد و كنسرت‏ها و ضبط صفحات گرامافون اقدام نمود. وزيري از سال 1314 كه حاضر نشد اركستر مدرسه را براي نوازندگي در يك ميهماني درباري شركت دهد، از كار بركنار شد و به خانه‏نشيني روي آورد. با استفاده از اين فرصت، به تحقيق در زمينه موسيقي پرداخت و هيئت علمي دانشگاه تهران پس از مدتي وي را به عنوان استاد كرسي هنر و زيباشناسي به تدريس در دانشگاه مأمور كرد. وزيري پس از شهريور 1320 به رياست اداره موسيقي كشور و مجله موسيقي و اداره راديو مشغول شد، اما چون با كارشكني‏ها مواجه گرديد به دانشگاه برگشت و تا پايان زندگي به تدريس پرداخت. او اولين پايه‏گذار و پدر موسيقي جديد ايران پس از انقلاب مشروطه است و بايد او را پايه‏گذار موسيقي جديد ايران دانست. وزيري در ساختن و پرداختن نخستين سرود ملي جمهوري اسلامي ايران نيز فعاليت كرد و قطعاتي مانند اي وطن، خاك ايران و نيز مارشِ ظَفَر را ساخت. استاد وزيري همچنين اولين كتاب در رشته موسيقي ايراني به شيوه علمي را با نام "شيوه‏نامه" تار نگاشته است. استاد علي نقي وزيري سرانجام در 92 سالگي در گذشت.
 
آيت‏اللَّه مهدي مدرس يزدي در سال 1287 ش (1326 ق) در يزد به دنيا آمد و پس از گذراندن دروس مقدماتي، در سيزده سالگي وارد حوزه علميه قم شد. سپس راهي نجف گرديد و از محضر درس عالمان نامداري همچون سيد ابوالحسن اصفهاني و آقاضياء الدين عراقي به مدارج والاي علمي رسيد. وي همچنين از آيات عظام شيخ عبدالكريم حائري يزدي، سيد حسين بروجردي، سيد محمدتقي خوانساري، سيد ابوالحسن اصفهاني و آقا ضياء الدين عراقي گواهي اجتهاد دريافت كرد و مورد وثوق آنان قرار گرفت. اين فقيه جليل پس از مدتي به اصرار جمعي از مؤمنين تهران به اين شهر عزيمت نمود و به مدت بيش از پنجاه سال در محله امامزاده يحيي، به تدريس خارج فقه و اصول، ارشاد مردم و تأليف كتب پرداخت. همچنين حواشي بر كتب عروةُالوثقي، رسايل و مكاسب و نيز ديوان اشعار از جمله آثار اوست. آيت‏اللَّه مهدي مدرس يزدي سرانجام در 18 شهريور 1371 برابر با 11 ربيع الاول 1413 ق در 83 سالگي به جوار رحمت حق تعالي شتافت.
 
در روز 18 شهريور 1380، مصادف با ميلاد با سعادت حضرت زهرا(س) خبرگزاري زنان جمهوري اسلامي فعاليت خود را آغاز كرد. مهم‏ترين هدف از راه اين خبرگزاري، توجه همه جانبه به موضوعات مربوط به زنان است تا مشكلات و مسائل آنان را به صورت گسترده منعكس كند. نكته ديگر، بُعد بين‏المللي آن است، چرا كه اخبار و گزارش‏هايي كه از زنان ايراني در خارج از كشور منعكس مي‏شود، وضعيت زنان را به شكل واقعي بيان نمي‏كند. به اين ترتيب، اطلاع رساني درست مي‏تواند زن را در بهترين جايگاه انساني و اجتماعي خود قرار دهد. حوزه‏هاي فعّاليت اين خبرگزاري در زمينه‏هاي علمي، فرهنگي، اجتماعي، هنري، ورزشي، سياسي و ادبي است.
 
پس از فتح مكه به دست مسلمانان، گروهي از قبايل اطراف مكه به منظور مقابله با لشكر اسلام متحد شدند. خبر اجتماع اين قبايل به رسول خدا(صلي الله عليه واله) رسيد و آن بزرگوار براي درهم شكستن مقاومت مشركان، سپاهي تجهيز كرد و به سوي حنين حركت فرمود. در اين نبرد ابتدا مسلمين شكست خورده و روي به هزيمت نهادند، اما با تدبير و تلاش رسول اكرم(صلي الله عليه واله) و ياران وفادارش همچون علي(عليه السلام)، بار ديگر فراريان برگشتند و طي نبردي سهمگين، دشمنان را شكست دادند. بعد از شكست دشمن، غنايم بسيار زيادي نصيب سپاه اسلام شد. پس از اين پيروزي، سپاه اسلام براي تعقيب دشمنان به سوي طائف حركت كرد.
 
ابومنصور حَسن بن سديد الدين يوسف بن زين الدين علي بن مطهّر حلي، ملقب به آيت اللَّه، جمال الدين و فاضل و معروف به علامه و نيز علامَةُ الدَّهر، در شب 29 رمضان سال 648 ق از خانداني پاك‏سرشت در شهر حله در عراق به دنيا آمد. پس از فراگيري مقدمات، به محضر عالمان بزرگواري همچون محقق حلي، خواجه نصيرالدين طوسي، كاتبي قزويني و سيد بن طاووس و... راه يافت و به مدارج عالي علمي رسيد. وي پس از درگذشت محقق حلي، در حالي مرجعيت مسلمانان را به عهده گرفت كه تنها 28 سال از عمر شريف او مي‏گذشت و اين امر حاكي از نبوغ و شخصيت والاي اوست كه در اين سنين، تمام دانش‏ها و فضايل اخلاقي و كرامت‏هاي معنوي را كسب كرده و به مقام شامخ مرجعيت نايل گشته بود. مورخان، عصر علامه‏ي حلي را دوره‏ي توسعه‏ي فقه شيعه و پيشرفت دانش در سراسر جهان اسلام دانسته‏اند. زيرا وي اُلجايتو فرمانرواي مغولي را به پذيرش مذهب تشيع تشويق كرد كه اين امر در رواج مذهب تشيع بسيار موثر بود. علامه حلي براي نشر علوم اسلامي، تلاش خستگي‏ناپذيري انجام داد. او نخستين فقيهي بود كه رياضيات را واردِ فقه نمود و فقه استدلالي را تكامل بخشيد. كشفُ المَقال في احوالِ الرِّجال، تبصِرَةُالمُتعَلِّمين، تَذكِرَةُالفُقهاء، الاَسرار و ده‏ها كتاب ارزشمند ديگر از آثار وي مي‏باشد. علامه حلي در 21 محرم سال 726 ق در 78 سالگي بدرود حيات گفت و در نجف اشرف مدفون شد.
 
ابن فرات فقيه، مورخ و خطيب مصري در سال 735 ق در قاهره به دنيا آمد و از اوان نوجواني در طلب علم برآمد. خصوصيات برجسته‏ي ابن فرات، شيفتگي وي به تاريخ بود، به طوري كه همواره به تاليف مطالب تاريخي اشتغال داشت. مهم‏ترين اثر اين مورخ مسلمان، تاريخ الدُوَلِ و المُلوك نام دارد كه به تاريخ ابن فرات نيز مشهور است. او در اين اثر، حوادث و وقايع قرون ششم تا هشتم هجري قمري را به نگارش درآورده است. اسماءُ الصَّحابه و تاريخُ العِباد و البِلاد از ديگر آثار اوست.
 
محمد بن حسن شيرواني، فقيه، محدث، متكلم، حكيم و جامع معقول و منقول بوده و در اين علوم بسيار مُتِبَحِّر به شمار مي‏رود. او را به علت كثرت استعداد و اصابت رَاي، به وَحيدُ العَصر، سُلطانُ الحُكما و المُتَكَلِّمين ناميده‏اند. اثباتُ النبوةِ و الامامة، اصول الدين و شرح تهذيب شيخ طوسي از آثار وي مي‏باشد. وي سرانجام در 65 سالگي در اصفهان درگذشت و در مشهد به خاك سپرده شد. لازم به ذكر است كه علامه شيرواني داماد ملامحمد تقي مجلسي و معروف به ملا ميرزا است.
 
بلغارستان پس از خروج نيروهاي آلمان نازي مجددا استقلال خود را بازيافت . بلغارستان پس از آنكه به اشغال آلمان درآمد ، در زمان جنگ جهاني دوم با آلمان هيتلري بر ضد متفقين در جنگ شركت كرد اما خيلي زود از متفقين شكست خورد و از پاي درآمد. بعد از اين شكست ؛ ارتش سرخ شوروي وارد اين كشور شد و بلغارستان در اين روز با ورود ارتش شوروي، استقلال خود را اعلام كرد. پس از آن رژيم كمونيستي به رياست« ديميتروف» در بلغارستان برقرار شد واو 2سال بعد دراين كشور« جمهوري» اعلام كرد.
 
كُنت لي‏يِف نيكُلاويچ تُولْسْتوي معروف به لئون تولستوي نويسنده شهير روسي در 9 سپتامبر سال 1828م در روستايى در 250 كيلومتري مسكو به دنيا آمد و در كودكي پدر و مادر را از دست داد. از نوجواني، استعداد درخشان و هوش سرشارش، معلمان را به تعجب وا مي‏داشت. با اين حال مدت زيادي در دانشگاه ماندگار نشد و پس از چهارسال خدمت در ارتش، به قصد پرداختن به نگارش، از نظام خارج شد. وي از آن پس به خلق آثار ادبي روي آورد و رمان‏هاي متعددي نگاشت. لئون تولستوي عالي‏ترين نمايش‏گر روح ملت روس و از بزرگترين نويسندگان جهان است. او مانند يك دانشمند الهيات و معتقد به اصول اخلاقي در جستجوي مرامِ دوستي پاك و بي‏آلايشي بود كه در مسيحيت اوليه وجود داشت و همين امرْ آثار او را مشحون از بشردوستي و احترام به وجود انسان كرده است. تولستوي در مجسم كردن اخلاق و روح مردم روس مقامي ارجمند داشت و معتقد بود كه تنها محبت است كه بايد بر مردم حكومت كند. اين عقايد باعث شد كه كليسا، تولستوي را در 72 سالگي تكفير نمايد. با اين حال در اواخر عمر چنان مشهور شد كه تقريباً همه دنيا او را مي‏شناختند. با اين كه فلسفه، مشغله تولستوي نبود، اما انديشه‏هايش در افكار فلسفي قرن نوزدهم تأثير فراوان نهاد. تولستوي با هر مكتب فلسفي يا فرقه مذهبي كه حقيقت را در انحصار خود تصور مي‏كرد مخالف بود و با هر كليسايى كه معتقد بود تنها يك راه و آن هم راه كليسا به سوي خدا وجود دارد، مي‏جنگيد. اعتقاد خود وي اين بود كه همه اديان بزرگ، بالذات هدايتگر به سوي خداوند هستند. تولستوي مطابق تعليمات خود، خويشتن را از قيد و بند مال و دارايى‏اش رها ساخت و همانند روستائيان به زندگي پرداخت. تولستوي انديشه‏هاي اخلاقي، اجتماعي و مذهبي خود را در رمان‏هاي بزرگ، داستان‏هاي كوتاه و مقالات متعددي مطرح ساخته كه جنگ و صلح، اعترافات و رستاخيز از آن جمله‏اند. هم‏چنين آثار ديگر او از جمله قزاق‏ها، هنر چيست و حاجي مراد، همه در حد شاه‏كارهاي ادبي روس است. لئون تولستوي در اواخر عمر خانه را ترك كرد تا اين كه سرانجام در 20 نوامبر سال 1910م مانند بي‏نواترين افراد در بي‏خانماني و سرگرداني در 82 سالگي درگذشت.
 
آلفرد ويكتور كُنْت دو ويني، شاعر و نويسنده فرانسوي، در 24 ژانويه 1797م در تورن فرانسه به دنيا آمد و در جواني وارد ارتش شد. وي در ميانه راه، توجه خويش را به ادبيات معطوف كرد و پس از چندي مجموعه اشعار خود را منتشر نمود. ويني در سال 1845م به عضويت فرهنگستان فرانسه درآمد، هرچند مدتي نيز به فعاليت‏هاي سياسي پرداخت. او برخلاف بيشترشاعران رمانتيك فرانسوي، انديشمندي عميق و نوآور است، با اين حال داراي حالتي از بدبيني و انزوا جويى نيز مي‏باشد. خود او عنوان مي‏دارد كه به آرامي بر خشت غم، زاده شده است. ويني آرمان‏گرايى سرخورده است كه دنيا را آميزه‏اي از نيكي و شر مي‏پندارد كه شر همواره برنيكي غالب است. در واقع، در اين بدترين جهان ممكن، همه چيز به بدي گرايش دارد. شعر ويني فاقد شور و شوق يك رمانتيك تمام عيار است. او پرگويى و تظاهر معمول در بين رمانتيك‏ها را كنار گذاشت و با اين‏كه در فضايى افسرده مي‏زيست، افسردگي او كمتر جنبه فردي و شخصي داشت. دلسوزي او نه تنها براي خودش كه براي نوع بشر بود. ويني در مقايسه با بيشتر شاعران رمانتيك و خيال‏پرداز و احساساتي، شاعري كم كار است و تنها سه دفتر شعر منتشر كرد. او در سال 1826م نخستين رمان تاريخي فرانسوي را نوشت و هم‏چنين سه نمايش‏نامه اصيل هم نگاشت كه نمايش‏نامه تراژدي شاترتون بهترين نمايش‏نامه اوست. ويني در مقام رمان‏نويس داستان‏گو و نمايش‏نامه‏نويس، كمتر محبوبيت دارد و اشعارش نيز هيچ‏گاه، آنچنان كه بايد، مقبوليت عام نيافته است. با اين حال، خوانندگاني كه از سادگي و ترشرويى و بدبيني او آزرده خاطر نيستند، همواره او را ارج مي‏نهند. تنهايى و انزوايى كه ويني در آن در برابر رنج‏هاي زندگي و نوميدي، شكيبايى و آرامش نشان مي‏داد، در آثارش به اعتلايى استثنايى از نظر اخلاقي و فلسفي مي‏رسد. افتخار و شهرت ويني از نظر شاعري، پس از مرگش روز افزون شد و مقبوليت عام يافت. وسعت انديشه، تشويش‏هاي روحي و زيبايى پُر قدرت و موثر بعضي از اشعار، به او خصوصيتي تازه بخشيد كه در بسياري از مشهورترين آثار معاصرانش نيز يافت نمي‏شد. بدبيني او در حدّي والا بود و از اصالت و نجابت كامل برخوردار، كه اين شاعر متفكر را سرمشق ديگر ادبا قرار داد. آلفرد دو ويني سرانجام در نهم سپتامبر 1863م در 66 سالگي درگذشت.
 
اِسْتِفان مالارْمِهْ اديب فرانسوي، در 18 مارس 1842م در پاريس به دنيا آمد. وي پس ازگذراندن تحصيلات خود و فراگيري زبان انگليسي، به تدريس اين زبان و نيز ترجمه برخي اشعار شاعران انگلستان پرداخت. مالارمه مدت‏هاي طولاني، محفلي با نام "سه شنبه" در خانه‏اش تشكيل مي‏داد كه در آن، هواخواهان مكتب سمبوليسم يا نمادگرايى به گفتگو مي‏نشستند. بر اساس اين مكتب، احساسات و حالات روحي به طور غيرمستقيم از راه نمادها به خواننده يا شنونده القا مي‏شود. شخصيت گيرا و حُسن بيان مالارمه، بسياري را به محفلِ سه‏شنبه‏هاي او كشاند و خودِ وي مقام رهبري نمادگرايان را به عهده گرفت. مالارمه با تاثير از برخي از ادباي گذشته، نه تنها در به كار بردن كلمات، امساك مي‏كرد، بلكه ابهام در نوشتن را تشويق مي‏نمود و عملاً توجهي به ساختمان دستوري زبان نداشت. از نظر وي، شعر براي عوام بايد معما گونه باشد و براي اهل فن و محرمان راز، چون موسيقيِ مجلسي. مالارمه در پي آن بود تا شعر را از هر چه مادي و محسوس است برهنه سازد و احساسات و انديشه‏هاي ناخودآگاه را با اشارات غيرمستقيم، با به كار بستن اصوات و تصاويرْ بيان كند كه اين خودْ مايه ابهام شعر و نثر او شده است. تقريباً هر شعر مالارمه بر محور يك تصوير يا استعاره سروده مي‏شود و دسته‏اي از تصاوير تَبَعي، در اطراف آن ايجاد مي‏گردد تا انديشه اصلي را قوام بخشد. از مالارمه آثاري از نظم و نثر شامل مجموعه‏اي از اشعار جواني شاعر و نيز پريشان‏گويي درباره نظريات زيبايي‏شناسي او بر جاي مانده است. استفان مالارمه سرانجام در نهم سپتامبر 1897م در 55 سالگي درگذشت.
 
به موجب قرارداد تسليم ژاپن به چين كه در نهم سپتامبر 1945م، يك هفته پس از پايان كامل جنگ جهاني دوم در جنوب شرقي آسيا به امضا رسيد، نيروهاي ژاپني كه چين را اشغال كرده بودند، به دستور هيرو هيتو امپراتور وقت ژاپن، اسلحه خود را بر زمين گذاشتند و بدين ترتيب جنگ تاريخي چين و ژاپن پايان يافت. اين مسئله حاصل اتحاد نيروهاي مسلح كمونيست و ارتش دولتي چين بود. با اين حال، پس از شكست ژاپن، جنگ داخلي ميان كمونيست‏ها و حكومت مركزي چين آغاز شد و پس از مدتي نبرد، كمونيست‏ها بر سراسر خاكِ چين تسلط يافتند و نظام كمونيستي را بر اين كشور حاكم كردند.
 
جمهوري دموكراتيك كره يا كره شمالي كشوري است در شرق آسيا كه قسمت شمالي شبه جزيره كره را به خود اختصاص داده است. كره شمالي با مساحت 122/762 كيلومتر مربع و جمعيت 24 ميليون نفر در همسايگي چين و كره جنوبي قرار دارد. پايتخت كره شمالي، "پيونگ يانگ" و واحد پول آن وون مي‏باشد. اكثريت مردم اين كشور فاقد دين بوده و فقط درصد كمي پيرو مذاهب بودايى و كنفوسيوسي هستند. مراسم و تبليغات مذهبي در اين كشور از تاريخ استقرار نظام كمونيستي منسوخ شده است. نژاد و زبان رسمي اين كشور آسيايى، كره‏اي است و نظام سياسي حاكم بر كره شمالي جمهوري تك حزبي است. پيش‏بيني جمعيت آن تا سال 2025 بيش از 29 ميليون نفر خواهد بود. تاريخ گذشته كره و چين تقريباً يكسان است. مردم كره در طول تاريخ همواره كوشيده‏اند استقلال خود را در برابر چيني‏ها حفظ كنند. كره در طول تاريخ همواره تابع يا متحد فرمان‏روايان چين بوده و براي دفع تهاجمات مكرر ژاپني‏ها به خاك كره از حمايت چينيها برخوردار شده است. در سال 1894م جنگي بين ژاپن و چين بر سر كره رخ داد و با پيروزي ژاپني‏ها كره رسماً ضميمه قلمرو امپراتوري ژاپن گرديد. با ورود نيروهاي شوروي به خاك كره و تصرف نيمه شمالي آن، كره به دو قسمت شمالي و جنوبي تقسيم شد و كمونيست‏هاي شوروي اداره مناطق شمالي را به دست گرفتند. تا اينكه در نهم سپتامبر 1948 "جمهوري دموكراتيك" خلق كره اعلام موجوديت كرد.
 
كشور تاجيكستان در قرن ششم قبل از ميلاد، بخشي از قلمرو حكومت سلسله هخامنشيانِ ايران بود و در قرن نهم ميلادي، توسط مسلمانان فتح شد. نفوذ روسيه تزاري در اين سرزمين از قرن نوزدهم آغاز گرديد و به تدريج تمام اين منطقه به اشغال روسيه درآمد. پس از انقلاب شوروي در سال 1917، تاجيكستان علي‏رغم مقاومت مردم آن، به شوروي ضميمه شد. و به تصرف ارتش سرخ شوروي درآمد. در سال 1924 به عنوان بخشي از جمهوري ازبكستان قلمداد گرديد اما پنج سال بعد، به يك جمهوري خودمختار تبديل گشت. اين كشور، به ويژه در دهه 1970م شاهد اوج‏گيري گرايشات اسلامي و اعتراضات ضد روسي بود. در طول حاكميت شوروي بر تاجيكستان، اين كشور از نظر اقتصادي يكي از عقب مانده‏ترين جمهوري‏هاي شوروي بود. درپي تحولات سياسي اواخر دهه 1980م در بلوك شرق، تاجيكستان نيز در نهم سپتامبر 1991م استقلال خود را به دست آورد. هم‏زمانْ اختلافات سياسي و ديني نيز در اين كشور شدت يافت و به جنگ داخلي منجر شد. سرانجام در پي ميانجي‏گري سازمان ملل متحد و برخي كشورهاي منطقه به ويژه ايران و روسيه، توافقنامه صلح تاجيكستان درسال 1997م ميان گروه‏هاي متخاصم و دولت امضا شد. كشور تاجيكستان واقع در آسياي مركزي است كه بيش از 143 هزار كيلومتر مربع مساحت دارد و با كشورهاي چين، قرقيزستان، ازبكستان و افغانستان همسايه است. جمعيت تاجيكستان بيش از 6 ميليون نفر است و پيش‏بيني مي‏شود كه جمعيت آن تا سال 2025م نزديك به 9 ميليون نفر گردد. پايتخت تاجيكستان "دوشنبه" و واحد پول آن ساماني است. از شهرهاي مهم تاجيكستان، خُجند، كولاب و قَرغان تپه مي‏باشد. اكثريت مردم تاجيكستان مليت تاجيك داشته و ساير تيره‏هاي نژادي، ازبك، روس و تاتار در اقليتند. زبان رسمي اين كشور، فارسي و خط رايجْ لاتين و سيريلي است. بيش از 80% مردم تاجيكستان مسلمان‏اند. نظام سياسي حاكم بر تاجيكستان جمهوري مي‏باشد.
 
/ن